(YOUNG, BOLD & ADDICTED)
**
Szacowany czas trwania: 60 min. bez rozpowszechniania
Cele modułu: poznanie, czym jest uzależnienie oraz jakie są ich rodzaje; doskonalenie umiejętności pozyskiwania i analizowania informacji; zapoznanie młodzieży ze sposobami przedstawiania uzależnienia w międzynarodowej kinematografii; skłonienie do dyskusji i pogłębionej refleksji; pobudzanie kreatywności i umiejętności pracy w grupie; dzielenie się pomysłami i refleksjami na temat problemów współczesnego świata.
I ENERGIZER
„Guma balonowa”
Czas trwania: 15 min.
Wielkość grupy: dowolna
Materiały: guma balonowa dla każdego uczestnika (mogą to być również żelki lub maomamy), flipchart, markery
Prowadzący rozdaje po jednym kawałku gumy o mocnym smaku każdej osobie, dając jednocześnie instrukcję, że należy trzymać gumę blisko nosa i ust, ale nie można wkładać jej do ust. Po minucie prowadzący pozwala położyć uczestnikom gumę na języku, ale w dalszym ciągu osoby nie mogą jej żuć. Po kolejnej minucie moderator pozwala grupie przeżuć gumę raz lub dwa, ale nie więcej.
Po tej części zadaje następujące pytania:
Komu udało się jak najdłużej nie ugryźć i nie przeżuć gumy?
Dla kogo to zadanie było łatwe?
Dla kogo trudne?
W jaki sposób udało Ci się oprzeć żuciu?
Jak się czułeś? Jakie to uczucie chcieć rzuć gumę, ale nie móc tego zrobić?
Jak możesz odnieść tę aktywność do sytuacji, w której ktoś jest od czegoś uzależniony?
Następnie facylitator wyjaśnia, że gdy dana osoba jest uzależniona od substancji, narkotyku, czy alkoholu, jej ciało i umysł za wszelką cenę jej pragnie i jest w stanie zrobić bardzo wiele, aby doznać ukojenia płynącego z zażycia danego środka. Jest to podobne do wykonanej przed chwilą symulacji, kiedy nasze mózgi bardzo mocno przekonywały nas, że naprawdę chcą i potrzebują gumy.
Na koniec ćwiczenia prowadzący przedstawia grupie definicję uzależnienia:
„Zgodnie z definicją Komitetu Ekspertów WHO z 1969 roku: uzależnienie (drug dependence) jest to stan psychiczny, a niekiedy także fizyczny, wynikający z interakcji pomiędzy organizmem a środkiem uzależniającym, charakteryzujący się zmianą zachowania oraz innymi reakcjami, do których należy konieczność zażywania tego środka, w sposób ciągły lub okresowy, w celu doznania jego wpływu na psychikę, a niekiedy także po to, aby uniknąć przykrych objawów wynikających z jego braku.” (https://www.medonet.pl/zdrowie,uzaleznienie—rodzaje-uzaleznien–leczenie–rokowania,artykul,1728915.html)
Na koniec tego ćwiczenia prowadzący pyta uczestników jakie nałogi i uzależnienia znają – wszystkie pomysły zapisuje na flipcharcie. Moderator może zachęcić grupę do wskazania tych najbardziej typowych dla nastolatków, np: uzależnienie od substancji – narkotyków, alkoholu, nikotyny; seksu; elektroniki
Wskazówki dla prowadzącego:
- Przygotuj wcześniej definicję uzależnienia na flipcharcie.
- Oto strony, które mogą być przydatne, gdy mowa o uzależnieniach nastolatków: https://osrodkiterapii.pl/mlodziez-uzalezniona-coraz-mlodszy-wiek/; https://www.mjakmama24.pl/nastolatek/zagrozenia/narkotyki-wsrod-mlodziezy-przyczyny-uzaleznienia-jak-radzic-sobie-z-narkotyzujacym-sie-dzieckiem-jak-aa-3pQw-svvH-NjQU.html; https://zdrowie.pap.pl/rodzice/jedna-trzecia-nastolatkow-moze-juz-byc-uzalezniona-od-internetu; https://lewin-terapia.pl/artukuly-o-uzaleznieniu/jak-rozpoznac-objawy-uzaleznienia-u-nastolatka/
II GŁÓWNE DZIAŁANIE
„Poznaj wroga”
Czas trwania: około 35 min.
Wielkość grupy: około 30 osób
Materiały: długopisy, kolorowe kredki, papier, komputery/smartfony z Internetem
Prowadzący dzieli grupę na 5 mniejszych zespołów. Każdy zespół wybiera jeden temat do pracy, która będzie polegać na przygotowaniu prezentacji dla reszty grupy, na podstawie znalezionych w internecie wiadomości. Prezentację można wykonać w formie plakatu lub w formie cyfrowej.
Problemy do opracowania dla grup:
- Uzależnienie od nikotyny – czynniki ryzyka, objawy, konsekwencje, leczenie
- Uzależnienie od alkoholu – czynniki ryzyka, objawy, konsekwencje, odstawienie, leczenie
- Narkomania – rodzaje narkotyków
- Narkomania – czynniki ryzyka, objawy, konsekwencje, odstawienie, leczenie
- Jak uzależnienie wpływa na mózg?
Gdy zespoły są gotowe, jeden po drugim prezentują swoją pracę. Facylitator powinien zapewnić grupie czas na wzajemne pytania lub wyjaśnianie niejasności.
Wskazówki dla prowadzącego:
- Przypomnij uczestnikom, że powinni pracować jako zespół i doceń wkład wszystkich członków.
- Oto źródła dla Ciebie i zespołu do poszukiwania informacji: https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/nikotynizm-czym-jest-uzaleznienie-od-nikotyny-i-jak-z-nim-walczyc,6180,n,192; https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/69539,leczenie-uzaleznienia-od-alkoholu; https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/zdrowie-psychiczne/twarde-i-miekkie-narkotyki-podzial-rodzaje-dzialanie-aa-jNow-VQau-FmE2.html; https://www.medonet.pl/zdrowie,narkomania—definicja–fazy–przyczyny–leczenie,artykul,1729888.html; https://www.medonet.pl/psyche/uzaleznienia,uzaleznienie-to-choroba-mozgu—nowa-definicja-nalogow,artykul,1648835.html
III PODSUMOWANIE
„Co wiesz o uzależnieniu?”
Czas trwania: 10 min.
Wielkość grupy: Dowolna
Materiały: Załącznik 1 wydrukowany dla każdego uczestnika (lub przekształcony w interaktywny quiz), długopisy, dodatkowa część dla moderatora w Załączniku 2.
Po wszystkich zajęciach prowadzący zaprasza uczestników do sprawdzenia swojej wiedzy na temat uzależnień, przedstawiając im quiz „Co wiesz o uzależnieniu?” (Załącznik 1). Facylitator może dać grupie kilka minut na samodzielne udzielenie odpowiedzi, a następnie sprawdza na forum jak uczestnicy poradzili sobie z zadaniem, w razie potrzeby wyjaśniając i dodając więcej informacji od siebie (dodatkowa część dla moderatora w Załączniku 2).
Wskazówki dla prowadzącego:
- Uczestnikom, którzy udzielili najwięcej prawidłowych odpowiedzi, możesz przyznać nagrodę.
- Inspiracja quizu: University of Rochester Medical Center
IV ROZPOWSZECHNIANIE
Działanie „Perspektywa – wieczór filmowy”
Czas trwania: ok. 180 min.
Wielkość grupy: dowolna
Materiały: komputer, projektor, nagłośnienie, wybrany film z poniższej listy, pochodzący z legalnego źródła:
„Mój piękny syn” (2018) https://www.youtube.com/watch?v=y23HyopQxEg
„Narodziny gwiazdy” (2018) https://www.youtube.com/watch?v=nSbzyEJ8X9E
„Trainspotting” (1996) https://www.youtube.com/watch?v=8LuxOYIpu-I
„Requiem dla snu” (2000) https://www.youtube.com/watch?v=QBwzN4v1vA0
„Szkolny chwyt” (2006) https://www.youtube.com/watch?v=_BHPM956cYY
„Dzika droga” (2014) https://www.youtube.com/watch?v=tn2-GSqPyl0
Prowadzący organizuje wieczór filmowy, podczas którego prezentuje jeden z zaproponowanych filmów. Po projekcji prowdzi dyskusję opartą na odczuciach, wrażeniach i refleksji uczestników.
Wspomniane filmy są często bardzo dramatyczne i budzą w widzach silne emocje, dlatego dobrym pomysłem może być omówienie i „otrząśnięcie” się z takich trudnych uczuć. Wszystkie wymienione filmy zostały docenione na arenie międzynarodowej i uhonorowane licznymi nagrodami filmowymi.